Auschwitz zou moeten dienen als een bloedrood waarschuwingsbord en niet als een zwart gordijn dat hele delen van de menselijke horizon verborgen houdt. Het evolutionair humanisme speelde een belangrijke rol in de wordingsgeschiedenis van de moderne cultuur en zal waarschijnlijk een nog grotere rol vervullen in de wordingsgeschiedenis van de eenentwintigste eeuw.
Is Beethoven beter dan Chuck Berry?
Laten we, om te zorgen dat we de verschillen tussen de drie takken van humanisme goed begrijpen, een paar menselijke ervaringen met elkaar vergelijken: Een hoogleraar musicologie zit in de Opera van Wenen naar de opening van Beethovens Vijfde Symfonie te luisteren. ‘Pa pa pa PAM!’ Als de geluidsgolven zijn trommelvliezen bereiken, gaan er signalen door de gehoorzenuw naar de hersenen en pompen de bijnieren zijn bloedbaan vol adrenaline. Zijn hartslag gaat omhoog, zijn ademhaling wordt sneller, zijn nekharen gaan overeind staan en er gaat een rilling over zijn rug. ‘Pa pa pa PAM!’ ERVARING 2: Het is 1965. Een Mustang cabrio scheurt in volle vaart over de Pacific Coast Highway van San Francisco naar Los Angeles. De jonge macho achter het stuur zet keihard Chuck Berry op: ‘Go! Go Johnny go!’ Als de geluidsgolven zijn trommelvliezen bereiken, gaan er signalen door de gehoorzenuw naar de kantoorruimte huren utrecht hersenen en pompen de bijnieren zijn bloedbaan vol adrenaline. Zijn hartslag gaat omhoog, zijn ademhaling wordt sneller, zijn nekharen gaan overeind staan en er gaat een rilling over zijn rug. ‘Go! Go Johnny go, go, go!’ ERVARING 3: Diep in het Congolese regenwoud blijft een pygmeejager stokstijf staan. Vanuit het naburige dorp komt het geluid van een meisjeskoor dat een initiatielied zingt. ‘Ye oh, oh. Ye, oh, eh.’ Als de geluidsgolven zijn trommelvliezen bereiken, gaan er signalen door de gehoorzenuw naar de hersenen en pompen de bijnieren zijn bloedbaan vol adrenaline. Zijn hartslag gaat omhoog, zijn ademhaling wordt sneller, zijn nekharen gaan overeind staan en er gaat een rilling over zijn rug. ‘Ye oh, oh. Ye, oh, eh.’ ERVARING 4: Het is vollemaan, ergens in de Canadese Rockies. Op een heuveltop staat een wolf te luisteren naar het gehuil van een loops vrouwtje. ‘Awoooooeeee! Awoooooeeee!’ Als de geluidsgolven zijn trommelvliezen bereiken, gaan er signalen door de gehoorzenuw naar de hersenen en pompen de bijnieren zijn bloedbaan vol adrenaline. Zijn hartslag gaat omhoog, zijn ademhaling wordt sneller, zijn nekharen gaan kantoorruimte huren amsterdam overeind staan en er gaat een rilling over zijn rug. ‘Awoooooeeee! Awoooooeeee!’ Welke van deze vier ervaringen is het waardevolst?